In België worden elk jaar grote aantallen proefdieren gebruikt voor het testen van de veiligheid en doeltreffendheid van medicijnen en chemische stoffen. Een deel van deze dieren wordt gebruikt voor het testen van stoffen die worden ingeademd. Hiervoor worden dieren, met name ratten, in nauwe buizen geperst en gedwongen om urenlang giftige stoffen in te ademen voordat ze worden gedood.
Naast het lijden dat dieren moeten doorstaan, zijn dierproeven slecht vertaalbaar naar de mens. Wat werkt bij ratten en andere dieren heeft vaak niet hetzelfde effect als bij mensen. Veel stoffen blijken ongeschikt wanneer ze worden getest in klinische proeven op mensen omdat ze niet werken of bijwerkingen veroorzaken. Daarom is er dringend behoefte aan het ontwikkelen en gebruiken van proefdiervrije en humaan-relevante methoden om de potentiële gevaren en de werkzaamheid van inhaleerbare stoffen zo goed mogelijk te bestuderen.
In dit kader heeft VITO, een Vlaamse onafhankelijke onderzoeksorganisatie, een in-vitrotestplatform ontwikkelt om longcellen van humane donoren bloot te stellen aan luchtgedragen stoffen, de zogenaamde air-liquid interface- blootstellingsmethode (ALI). Dit in-vitrotestplatform kan worden gebruikt voor het testen en ontwikkelen van geneesmiddelen, vaccins, chemicaliën en nanodeeltjes. Zo werd het platform bijvoorbeeld gebruikt om te onderzoeken of het coronamedicijn remdesivir ook via de luchtwegen zou kunnen worden toegediend.
Wereldwijd wordt het gebruik van proefdieren voor inhalatietests geschat op ongeveer 2 miljoen per jaar. Dankzij de veelzijdige toepassingen van in-vitrotestplatformen zoals dat van VITO kunnen dierproeven aanzienlijk worden verminderd. Bovendien bootst dit proefdiervrije testplatform realistisch na wat er werkelijk gebeurt als een chemische stof in een menselijke long terechtkomt, wat een directe en positieve invloed heeft op het verbeteren van ons begrip van ziekten, het versnellen van de ontdekking van effectieve behandelingen en het waarborgen van de veiligheid van chemische stoffen.